IFRA،دوست یا دشمن دنیای عطرسازی؟

🌍 IFRA چیست؟ سازمانی که دنیای عطرسازی را قانون‌مند کرد⁉️

اگر تا به حال شنیدی عطری «ریفورموله» شده، یا بعضی نت‌های قدیمی مثل خزه بلوط و مشک طبیعی «ممنوع» شده‌اند، پشت همه‌ی این تصمیم‌ها نامی دیده می‌شود: IFRA – International Fragrance Association.

اما این سازمان دقیقاً چیست؟چرا به‌وجود آمد؟ و آیا واقعاً برای سلامت مردم است یا مانعی برای خلاقیت عطرسازان؟در این مقاله از دیفرپرفیوم، داستان کاملش را میخوانیم.

📜 تولد IFRA؛ از دغدغه سلامت تا نظم جهانی در عطرسازی

در دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی، عطرسازی با سرعتی بی‌سابقه رشد میکرد. هزاران ترکیب طبیعی و مصنوعی وارد فرمول‌ها شدند — اما هیچ نهاد جهانی وجود نداشت که ایمنی مصرف‌کننده را تضمین کند.در نتیجه، در سال ۱۹۷۳، در ژنو سوئیس، اتحادیه‌ای جهانی با هدف تنظیم استانداردها تأسیس شد:«The International Fragrance Association» یا IFRA.موسسان آن، مجموعه‌ای از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولید اسانس و مواد عطری بودند؛ از جمله:

Givaudan (سوئیس)/Firmenich (سوئیس)

Symrise (آلمان)

IFF – International Flavors & Fragrances (آمریکا)

🔗در همان دهه، موجی از گزارش‌های پزشکی در اروپا درباره‌ی آلرژی‌های پوستی ناشی از عطرها منتشر شد. به‌عنوان مثال، ترکیبات طبیعی خزه بلوط و مشک گیاهی در بعضی افراد واکنش‌های پوستی ایجاد می‌کردند. این بحران باعث شد برندها بفهمند که اگر چارچوب مشترکی وجود نداشته باشد، ممکن است کل صنعت لطمه ببیند.پس IFRA با هدف ایجاد تعادل بین «سلامت» و «هنر عطرسازی» متولد شد.

🎯 هدف اصلی IFRA چیست؟

به زبان ساده:«حفظ ایمنی مصرف‌کننده و تضمین پایداری صنعت عطرسازی.»اما در واقعیت، این هدف سه بخش دارد:

1. ایمنی انسانی: بررسی آلرژی‌ها، حساسیت‌های پوستی، سمیت و اثرات درازمدت مواد معطر.

2. پایداری محیط زیستی: اطمینان از اینکه تولید و استفاده از ترکیبات طبیعی، آسیب جدی به گیاهان یا حیات‌وحش نزند.

3. اعتماد عمومی: ایجاد چارچوب اخلاقی و قانونی تا مصرف‌کنندگان بدانند عطری که استفاده می‌کنند، ایمن است.

🔗سال ۲۰۰۸ برند Guerlain با چالشی بزرگ روبه‌رو شد. یکی از نمادین‌ترین عطرهایش، Mitsouko (1919)، باید بازفرمول‌نویسی می‌شد چون IFRA خزه بلوط طبیعی را محدود کرده بود.عطرسازان گرلن ماه‌ها تلاش کردند تا با نسخه‌ی تصفیه‌شده‌ی «Low Atranol» همان رایحه جنگل مرطوب و کلاسیک را بازسازی کنند. نتیجه، عطری بود که هنوز بوی خاطره می‌داد، اما امن‌تر بود — و این دقیقاً فلسفه IFRA را خلاصه میکرد.

پیشنهاد دیفرپرفیوم:مقاله گرلن را بخوانید

🔰ساختار IFRA چگونه است؟

IFRA یک نهاد غیردولتی (NGO) است، اما با استانداردهای بین‌المللی و علمی کار میکند.دفتر مرکزی آن در ژنو (سوئیس) است، اما در چند منطقه‌ی اصلی دفتر منطقه‌ای دارد:اروپا/آمریکا/آمریکای لاتین/آسیا-اقیانوسیه

در رأس سازمان، Director General (مدیرکل) و IFRA Board (هیئت مدیره) قرار دارند.زیرمجموعه‌ی علمی آن، RIFM (Research Institute for Fragrance Materials) است؛یک مرکز تحقیقاتی مستقل در نیوجرسی آمریکا که همه‌ی داده‌های علمی و آزمایش‌های ایمنی را جمع‌آوری می‌کند.RIFM مثل بازوی علمی IFRA عمل می‌کند.

🔰 بازوی علمی IFRA؛ مؤسسه RIFM

پشت هر قانونی که IFRA منتشر میکند، یک تیم علمی قرار دارد: RIFM، یا Research Institute for Fragrance Materials.این مؤسسه در سال ۱۹۶۶ در نیوجرسی آمریکا تأسیس شد و از همان ابتدا وظیفه داشت ایمنی مواد عطری را با داده‌های علمی ارزیابی کند.RIFM در واقع «مغز علمی» IFRA است؛ یعنی IFRA قانون‌گذار است، اما RIFM داده‌های علمی لازم را فراهم می‌کند.درون RIFM، هیئتی مستقل از دانشمندان حوزه‌های سم‌شناسی، پوست‌شناسی، محیط‌زیست و زیست‌شیمی فعالیت میکنند.آن‌ها در هر بررسی هفت معیار کلیدی (از سمیت ژنتیکی تا تحریک پوستی و زیست‌محیطی) را ارزیابی می‌کنند و نتیجه را به IFRA ارائه می‌دهند.این نهاد با سازمان‌های بزرگی مثل FDA، ECHA، و OECD همکاری دارد و داده‌هایش پایه‌ی اصلی استانداردهای جهانی عطرسازی است.به زبان ساده: IFRA تصمیم می‌گیرد چه چیزی مجاز است، اما RIFM مشخص می‌کند چرا؟.امروزه بیش از ۲۰۰هزار مطالعه‌ی علمی در دیتابیس RIFM ذخیره شده و مدل‌های نوینی مثل QRA (Quantitative Risk Assessment) و روش‌های بدون تست حیوانی را برای آینده‌ی عطرسازی پایدار معرفی کرده است.بیش از ۱۵۰ پژوهشگر در RIFM روی ترکیبات معطر کار می‌کنند.آن‌ها از فناوری‌های پیشرفته مثل مدل‌سازی مولکولی (QSAR) و تست‌های سلولی غیرحیوانی استفاده می‌کنند تا قبل از آنکه یک ماده وارد فرمول عطر شود، ایمنی آن بررسی شود.داده‌های این مرکز سپس توسط کمیته علمی IFRA ارزیابی می‌شود و تصمیم نهایی در سطح جهانی اتخاذ می‌گردد.

⚖️IFRA چطور تصمیم میگیرند؟

تصمیمات IFRA براساس ترکیب سه منبع گرفته می‌شود:

1. تحقیقات RIFM

2. مشورت با دولت‌ها و نهادهای سلامت جهانی (مثل WHO و OECD)

3. اجماع اعضای بزرگ صنعت (شرکت‌های تولیدکننده مواد اولیه)

در نهایت، نتایج این بررسی‌ها در قالب IFRA Standards منتشر می‌شود — یعنی فهرست دقیق مواد مجاز، محدود و ممنوع در عطرسازی.هر چند سال، نسخه‌ی جدیدی از این استانداردها منتشر می‌شود.تا امروز بیش از ۵۰ نسخه از استانداردهای IFRAمنتشرشده.آخرین نسخه رسمی، یعنی IFRA 51st Amendment (2023)، شامل بیش از ۲۵۰ ماده‌ی محدود و ۱۲ ماده‌ی ممنوعه است. نسخه‌ی ۲۰۲۵ هم در حال آماده‌سازی است و احتمالاً محدودیت‌هایی تازه برای ترکیبات طبیعی مثل خزه بلوط، گل مریم و یلانگ‌یلانگ وضع خواهد کرد.

📜 قوانین و دسته‌بندی‌ها

IFRA مواد عطری را به سه گروه تقسیم می‌کند:

1. مجاز: بدون محدودیت در مصرف (در غلظت‌های معمولی).

2. محدود: فقط تا حد مشخصی می‌توان استفاده کرد (مثلاً ۰.۱٪).

3. ممنوع: به‌کلی از فرمول‌ها حذف می‌شوند.

دلیل این تصمیم‌ها معمولاً یکی از موارد زیر است:

⛔️حساسیت پوستی (Skin Sensitization)

⛔️سمیت استنشاقی یا تنفسی

⛔️اثر تجمعی بر محیط زیست (مانند آلاینده‌های آبی)

⛔️احتمال سرطان‌زایی (در موارد نادر و مستند)

🔗برای مثال، در خزه بلوط دو ترکیب به نام Atranol و Chloroatranol وجود دارد که طبق گزارش European SCCS حتی در غلظت‌های پایین، در افراد حساس موجب التهاب پوستی می‌شوند. به همین دلیل IFRA دستور داده نسخه‌های طبیعی تصفیه و به فرم «Low Atranol» جایگزین شوند.

🔸️پیشنهاددیفرپرفیوم:مقاله خزه بلوط را بخوانید

⚖️ آیا IFRA طرف مردم است یا صنعت؟

یکی از بحث‌برانگیزترین پرسش‌ها در دنیای عطرسازی همین است.آیا IFRA واقعاً برای حفاظت از مصرف‌کننده عمل می‌کند، یا در واقع سپر دفاعی غول‌های عطری جهان است؟از یک‌سو، حامیان IFRA می‌گویند:«اگر استاندارد جهانی وجود نداشت، احتمالاً نیمی از برندهای کوچک به‌خاطر شکایت‌های مصرف‌کننده یا فشارهای قانونی نابود می‌شدند.»از سوی دیگر، منتقدان اعتقاد دارند که: «IFRA گاهی با سخت‌گیری‌های بیش‌ازحد، خلاقیت و میراث بویایی را محدود می‌کند.»در واقع، حقیقت بین این دو قطب قرار دارد.IFRA نه دشمن خلاقیت است، نه صرفاً مدافع برندها؛ بلکه تلاش می‌کند میان سلامت عمومی، اقتصاد صنعت، و آزادی هنری عطرسازان تعادل برقرار کند.

💰 منبع مالی IFRA

یکی از نکات کمتر گفته‌شده درباره‌ی این سازمان، منبع تأمین مالی آن است.IFRA مستقیماً از دولت‌ها بودجه نمی‌گیرد.بودجه‌اش از حق عضویت شرکت‌های عضو و حمایت انجمن‌های منطقه‌ای (مثل IFRA Europe یا IFRA North America) تأمین می‌شود.به همین دلیل، منتقدان گاهی می‌گویند چون شرکت‌های بزرگ پرداخت‌کننده هستند، نفوذ بیشتری هم دارند.اما در سال‌های اخیر، IFRA شفافیت مالی خود را افزایش داده،گزارش‌های سالانه منتشر می‌کند و حتی جلسات باز برای نهادهای ناظر سلامت برگزار می‌کند تا ثابت کند تصمیماتش علمی است نه تجاری.

🌏 آیا همه‌ی کشورها موظف به اجرای قوانین IFRA هستند؟

خیر/استانداردهای IFRA اجباریِ قانونی نیستند، بلکه داوطلبانه (Voluntary) هستند.اما چون اکثر تولیدکنندگان بزرگ عضو این سازمان‌اند، رعایت آن‌ها عملاً به قانون نانوشته‌ی جهانی تبدیل شده است.

📌 در اتحادیه اروپا، قوانین Cosmetics Regulation (EC No 1223/2009) الزاماً با IFRA هماهنگ‌اند؛ یعنی برندهایی که در اروپا عطر می‌فروشند باید با استانداردهای IFRA تطبیق داشته باشند.اما در کشورهایی مثل امارات، عمان یا عربستان، این قوانین سختگیرانه نیستند.به همین دلیل، برندهای عربی (مثل Amouage یا Ajmal) گاهی از ترکیباتی استفاده می‌کنند که در اروپا محدودند — و همین راز قدرت و عمق عطرهای شرقی است.

💡 تأثیر IFRA بر عطرهای نیش و دیزاینری

برندهای دیزاینری (مثل Dior، Chanel، Gucci) به‌دلیل فروش جهانی، مجبور به رعایت ۱۰۰٪ استانداردها هستند.برندهای نیش (Niche) معمولاً آزادی بیشتری دارند، اما اگر بخواهند در اروپا بفروشند، باید نسخه‌ی «اصلاح‌شده» تولید کنند.

🔗برای مثال، برند Serge Lutens در نسخه‌ی اولیه‌ی عطر «Miel de Bois» از ماده‌ای استفاده کرده بود که بعداً توسط IFRA محدود شد. نسخه‌ی جدید ملایم‌تر و مدرن‌تر شد، اما برخی عطربازها هنوز نسخه‌ی قدیمی را «اصیل‌تر» می‌دانند.این تضاد میان «نوستالژی» و «ایمنی» همیشه در قلب بحث IFRA وجود دارد.

🧪 IFRA چطور مواد را آزمایش میکند؟

برخلاف تصور عمومی، IFRA خودش آزمایشگاه ندارد؛بلکه از RIFM (Research Institute for Fragrance Materials) به‌عنوان بازوی علمی مستقل استفاده می‌کند.

فرآیند بررسی:

1. داده‌های آزمایشگاهی و انسانی از سراسر دنیا جمع‌آوری می‌شود.

2. محققان RIFM خطرات پوستی، تنفسی، ژنتیکی و محیطی را تحلیل می‌کنند.

3. نتایج به کمیته‌ی علمی IFRA می‌رسد.

4. استاندارد جدید تدوین و به اعضا اعلام می‌شود.

🔗 نکته علمی:برای هر ترکیب، مفهومی به نام “NOAEL” (No Observed Adverse Effect Level) محاسبه می‌شود؛ یعنی بیشترین مقدار مصرفی که هیچ اثر منفی مشاهده نشده. این معیار پایه‌ی همه‌ی تصمیمات IFRA است.

⛔️ نمونه‌هایی از مواد محدود یا ممنوع در استانداردهای IFRA

۱. ترکیبات طبیعی/ خزه بلوط (Oakmoss): به‌دلیل وجود ترکیبات آلرژی‌زای Atranol و Chloroatranol در فرم طبیعی، استفاده از آن ممنوع شده مگر به‌صورت تصفیه‌شده (Low Atranol).این محدودیت بیشتر به‌خاطر حساسیت پوستی و واکنش‌های آلرژیک در مصرف‌کنندگان وضع شده است.

۲. ترکیبات گل‌فام (Floral)

Hydroxycitronellal که در رایحه‌ی Lily of the Valley (زنبق دره) استفاده می‌شود، به‌دلیل احتمال تحریک پوست محدود شده و فقط در درصدهای بسیار پایین مجاز است.

۳. ترکیبات ادویه‌ای (Spicy)

Eugenol، ترکیب اصلی در اسانس میخک، در غلظت بالا می‌تواند پوست را تحریک کند؛ بنابراین میزان مجاز استفاده‌اش در فرمول‌ها به‌شدت کاهش یافته است.

۴. ترکیبات حیوانی (Animalic)

مشک طبیعی (Musk Deer): به‌دلیل نگرانی‌های اخلاقی و زیست‌محیطی (شکار آهو برای استخراج مشک) کاملاً ممنوع شده و جای خود را به مشک‌های سنتتیک امن داده است.

🔗مقاله مشک در عطرسازی رابخوانید

🌐 ایفرا چند عضو دارد و چه شرکت‌هایی در آن هستند؟

در حال حاضر، IFRA بیش از ۱۵۰ عضو رسمی دارد که شامل تولیدکنندگان بزرگ اسانس، انجمن‌های ملی (مثلاً France Fragrance Association)، و برندهای بین‌المللی است.از اعضای مهم می‌توان به این‌ها اشاره کرد:

Givaudan/Firmenich/Symrise/IFF

Robertet/Takasago

اعضا هر سه سال یک‌بار در نشست عمومی، هیئت مدیره را انتخاب می‌کنند.

🔔 اهرم فشار IFRA چیست؟

از آن‌جا که قدرت قانونی ندارد، ابزارش اعتبار صنعتی است.اگر برندی از استانداردها تخطی کند:

❌️شرکت‌های تأمین‌کننده (مثل Givaudan یا Firmenich) همکاری را قطع می‌کنند.

❌️محصول از لیست رسمی توزیع جهانی حذف می‌شود.

❌️خطر شکایت‌های حقوقی از سمت خریداران عمده وجود دارد.

⛔️در دنیای عطرسازی، «از دست دادن مجوز IFRA» به‌معنای خروج از بازی جهانی است.

🔮 آینده IFRA؛ سخت‌تر یا هوشمندانه‌تر؟

در سال‌های اخیر IFRA به سمت علمی‌تر شدن و دیجیتالی‌سازی استانداردها پیش می‌رود.با پیشرفت فناوری‌هایی مثل AI و بیوتکنولوژی، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ سیستم جدیدی با عنوان IFRA Smart Regulation راه‌اندازی شود؛سیستمی که به جای حذف کامل ترکیبات، غلظت و تعامل مولکولی‌شان را هوشمندانه تنظیم می‌کند.کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که IFRA در نسخه‌ی ۵۳ خود، سیستم مجوزدهی دیجیتال برای هر ترکیب معرفی کند؛ شبیه پاسپورت الکترونیکی مواد عطری.

IFRA نه هیولای خلاقیت‌کش است، نه فرشته‌ی نجات صنعت؛بلکه واقعیتی ضروری در جهانی است که سلامت، شفافیت و اعتماد دیگر «گزینه» نیست، بلکه الزام است.اگر امروز عطری میزنیم که هم خوش‌بوست و هم بی‌خطر، بخشی از آن را مدیون همین استانداردهای خاکستری اما حیاتی هستیم.

❓سؤالات متداول (FAQ)

۱. IFRA چیست؟

نهاد جهانی تنظیم استانداردهای ایمنی در عطرسازی، تأسیس ۱۹۷۳ در ژنو.

۲. آیا قوانینش اجباری‌اند؟

خیر، داوطلبانه‌اند، اما در عمل اکثر برندهای بزرگ رعایت می‌کنند.

۳. آیا IFRA با خلاقیت عطرسازان مقابله می‌کند؟

نه، هدفش حفظ تعادل بین سلامت و آزادی هنری است.

۴. آیا IFRA فقط برای اروپا کاربرد دارد؟

خیر، اما در اروپا نفوذ قانونی بیشتری دارد.

۵. آیا نیش‌ها کمتر محدود می‌شوند؟

در ظاهر بله، ولی اگر بخواهند جهانی فروش کنند، باید تطبیق بدهند.

۶. نقش RIFM چیست؟

بازوی علمی IFRA برای تحقیق و ارزیابی ایمنی ترکیبات عطری.

۷. آخرین نسخه IFRA کی منتشر شده؟

نسخه‌ی ۵۱ در سال ۲۰۲۳، نسخه‌ی ۵۲ در حال آماده‌سازی است.

دیفرپرفیوم differPerfume

جایی که رایحه با دانش و مسئولیت ترکیب میشود

ارادت🫡